Her bireyin, yaşamın ilk yıllarında kurduğu akran ilişkileri farklılık göstermektedir. Ebeveynlerin çocuk yetiştirme ve iletişim biçimleri aile yapısını etkilemektedir. Bu yapıdan etkilenen çocuk, dolaylı da olsa akranlarıyla, kurulan aile yapısına göre iletişim kurmaya başlamaktadır. Akranlarıyla olan iletişim biçimi de, aile yapısını etkilemekte ve bu da bir döngüye sebebiyet vermektedir. 

Okul öncesi dönem, çocuğun bilişsel ve sosyal becerilerini şekillendiren bazı ögeler içermektedir. Bu ögeler, çocuğun akran ilişkilerinin de şekillenmesine de yardımcı olmaktadır. Örneğin konuşma becerisi, çocuğun kendini ifade etmesine yardımcı olacak ve akranlarıyla arasındaki iletişimi güçlendirecektir. Zaman içerisinde çocuk; akranlarıyla iş birliği kurarak sorun çözme becerisini ilerletecek ve olumlu sosyal davranışlar geliştirmeye başlayacaktır. 

Akranlarıyla arasında doğabilecek anlaşmazlıklara ilişkin saldırgan davranış gösteren çocuklar, dil gelişimi ile birlikte problem üzerine düşünme ve kendini ifade etme davranışı gösterecektir. 

Sosyal kabul ve yeterlilik, yaşamın ilk yıllarında şekillenmekte ve çocuğun akranlarıyla kurduğu iletişimin niteliğine göre değişim göstermektedir. Okul öncesi dönemde çocuğun hem bedensel ve zihinsel aktiviteleri hem de sosyal ve duygusal süreçleri gelişim göstermektedir. Gelişimin niteliği, akranlarıyla kurduğu ilişkiler üzerinde etkili olmaktadır. Çocuğun geliştireceği olumlu davranışlar ve olumlu akran ilişkileri, onun sosyal kabulünü ve yeterliliğini etkileyecektir. Bu alanda yaşanacak olan olumsuz deneyimler, çocuğun ileriki yaşamında karşılaşacağı problemler bakımından önem arz etmektedir. 

Akran seçimi, dört yaşından itibaren kendini göstermektedir. Akranlarıyla olumlu yönde iletişim kuran çocuklar, akran kabulü ile karşılaşırken; akranları ile iletişim kurmakta zorlanan, akran reddi ile karşı karşıya olan çocuklar, kendilerini yalnız hissetmektedirler. Yaşadıkları yalnızlık hissi, akranlarıyla olumlu yönde iletişim kurmalarını zorlaştırmaktadır.  

Çocuklar beş yaşından sonra ise gerçek ilişkiler kurmaya yatkınlık göstermektedirler. Akranlarıyla yaşadıkları çatışmaları çözmek için çaba sarf ederler ve bunun için farklı stratejiler geliştirmeye başlarlar. Altı yaşından sonra ise paylaşımların artması, dostluk bağının kuvvetlenmesi gibi olumlu sosyal davranışlar gelişirken, rekabet ve bununla birlikte doğan çatışmalar gibi olumsuz davranışlar da kendini göstermeye başlamaktadır. 

Çocuğun yaşı ilerledikçe, akran ilişkileri de gelişim göstermektedir. Bu gelişim, çocuğun sosyal davranışlarına olumlu olarak yansımaktadır. Oyun, bu konuda önemli bir zemin görevi görmektedir. Her yaş grubu farklı oyunları oynamayı içermektedir ve çocuğun gelişimi buna göre şekillenmektedir. Okul öncesi dönem, çocuğun akranlarıyla kurduğu ilişkinin temellerinin atılmasına ve temel becerilerde yeterlilik kazanmasında etkili olduğu bir dönem niteliği taşımaktadır. 

 

İnsan, sosyal bir varlıktır ve toplum içerisinde bulunup yer edinmeye ihtiyaç duymaktadır. Ergen bireyler de sosyal ortam içerisinde var olmak ve kendilerini göstermek isterler. Bunu en çok arkadaş ortamlarında yaparlar ve yeteneklerini, güçlü ve zayıf yönlerini ortaya koyarak, kendi kimlik arayışıyla yüzleşmektedirler. Bu durum, ergen bireylerin yalnızlık hislerini azaltmada ve ergen bireylerin kendisi gibi yaşamı deneyimleyen başka bireylerle bir araya gelme ihtiyacını ortaya çıkarmaktadır.  

Ergenlik dönemi, akran ilişkilerinin arttığı ve gelişim gösterdiği bir dönemdir. Ergen bireyler, vakitlerinin çoğunda, ailelerinden çok, arkadaşlarıyla vakit geçirmekte ve ilişki kurmaktadırlar. Kişi, bu dönemde bağımsız bir birey olmanın arzusu içerisinde olmaktadır. Kimlik arayışında olan ergen birey, akranlarını gözlemleyerek onun düşünce ve davranışlarını rol model alma tutumunu göstermektedir. 

Akran grupları, bir bireyin olumlu ya da olumsuz tutum ve davranışlar geliştirmesinde önemli bir rol oynamaktadır. Ergen bireylerin bir gruba dahil olma isteği, onu olumsuz tutumlara itebilir ve aykırı davranışlara yöneltebilir. Bireyin bu davranışları içselleştirmesi sonucu ortaya benzer olumsuz tutum ve davranışlar çıkmaktadır. 

Ergen bireyler, her hareketlerinin sorgulanmadığı, yargılanmadıkları ve anlaşıldıkları akran gruplarını tercih etmektedirler. Ergen birey, bu şekilde yaşam sorunlarıyla yüzleşmekte ve başa çıkma yöntemleri geliştirmektedir. 

Aynı düşüncelere sahip ergenler birbirlerini, beklentileri ve davranışları hakkında ikna ederler. Bu durum olumlu olabileceği gibi olumsuz tutum ve davranışlara da yol açabilmektedir. Ebeveynle arasındaki ilişkiye mesafe koymak, iletişim kurmamak gibi durumlar yaşanabilmektedir. 

Ergen bireyle iletişimi güçlendirmek adına ebeveyn, bireyin bulunduğu konumu iyice anlamalı ve neden kendisiyle iletişim kurmadığı yönünde araştırmalar yapmalıdır. Akranlarına onu yakınlaştıranın ne olduğu iyice anlaşılmalı ve olumsuz tutum ve davranışlar incelenmelidir. Ebeveynin etkin dinleme yapması, ergen bireyi yargılamaması ve anlayışlı olması önem arz etmektedir. Gereken durumlarda psikolog aracılığı ile yardım ve destek almak sürecin daha sağlıklı ilerlemesini sağlayabilmektedir. 

Köse N., Ergenlerde Akran İlişkilerinin Mutluluk Düzeyine Etkisi, Elazığ Kaya Fen Lisesi, Ebed İnönü Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitü Dergisi Cilt:2 Sayı:4, 2015 

Gülay H., Okul Öncesi Dönemde Akran İlişkileri Peer Relationships in Preschool Years, Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi Cilt 12 Sayı 22 ss.82-93, 2009