|
Günlük rutinlerimizin bazı aktivitelerini yaparken yemek yerken işe giderken bir arkadaşımızla sohbet ederken bazen hayatımızın kontrolü bir otomatik pilotun elindeymiş gibidir. Mindfulness ise zihnin yargılarından uzaklaşarak anın getirdiklerine dikkatimizi yönlendirebilmektir.
Farkında olma durumu basit olarak 3 basamakta incelenebilir. - Yaşamın devam edebilmesi ve canlıların kendilerini dış faktörlerden koruyabilmesi için gerekli olan en temel farkındalık seviyesidir.
- Bireyin kendisini algılama ve fark etme becerisi olan kendilik farkındalığıdır.
- Bu farkında olma durumunda bilinçli farkındalık yer almaktadır. Bu kavram şimdiye an be an önyargılardan arınmış bir şekilde dikkat etmeyi ifade etmektedir.
Bilinçli farkındalık becerileri nelerdir? - Yargılamama: Günlük hayatımızda karşılaştığımız problemleri deneyimleri değerlendirmek ve onun hakkında yorumlar yapmak hepimizin yaşadığı bir süreçtir. Fakat yapılan bu yorumlar çoğu zaman yanlı olabilmektedir. Zihin yaşanan olayları aileden çevreden ve geçmiş deneyimlerden öğrendiğimiz yargılar ile değerlendirebilmektedir. Bu otomatik süreç de olayları yargılayarak çarpıtmamamıza yol açabilmektedir. Bu sebeple yargıların fark edilmesi zihni kontrol altına almaya çalışmadan yalnızca takip etmek duyguları ve kararları şefkatle karşılamak bilinçli farkındalığın önemli bir parçasıdır.
- Sabır: Sabır içinde metanet direnç ve kontrol gibi kavramları barındırmaktadır. Çağın hızını göz önüne aldığımızda beklemek gibi kısa veya terfi almak gibi uzun dönemli süreçlerde fark etmeden bir sonraki adıma odaklanıyor oluyoruz. Sabır bize geçen zaman içinde ek bir zaman tavır ve olayların doğal akışının devamına izin vermesi açısından bilinçli farkındalık için gereklidir.
- Yeni başlayan (acemi) zihni: Bilinçli farkındalık için önemli tutumlardan biri de her anının diğerine benzediğine inanan acemi zihni kavramıdır. Şimdiki anın kendine has yapısını görmek ve o anı ilk kez deneyimler gibi hevesli meraklı olmak bilinçli farkındalık için önemli bir beceridir.
- Güven: Güven bilinçli farkındalığın önemli bir parçasıdır. Bu kavram benliğimizin ortaya konulmasını ifade etmektedir. Farkındalığa güven duymak bireyin kendine duyduğu güveni de destekleyecektir. Bu beceri özellikle de beklenmedik problemler anında öfke ve huzursuzluk hissetmekten ziyade güven duymamızı sağlayacaktır.
- Hırslanmamak: İnsanoğlu her zaman bir şey elde etmek için azimle çalışmaktadır. Bilinçli farkındalıkta ise herhangi bir amaç olmadan sadece kişinin var olma durumuna dikkat çekilmek istenmektedir. Değiştirilmeye çalışılan bir durum yoktur. Yalnızca anın içinde kalmaya özen gösterilir. Bilinçli farkındalıkta önemli olan gelen ve giden yaşantılarla savaşmak değil bu yaşantılara tanıklık etmektir.
- Kabul: Bireyler çoğu zaman istenmeyen duyguları bastırma ve zorlandığı yaşantılardan kaçma eğiliminde olacaktır. Fakat bu çaba kişide daha çok stresten başka bir şeye yol açmamaktadır. Olumlu ve olumsuz yaşantılara aynı mesafede kalabilmek ve başarıyı kabul ettiğimiz gibi başarısızlığı da kabul etmek ve yaşantıları sınıflandırmadan sadece tanıklık etmek kabulün önemli bir parçasıdır.
- Akışına bırakmak: Bu kavram ile zihin belirli bir görüş istek veya duygu ile sınırlanmamayı öğrenmektedir. Zihnimiz birçok değerlendirmenin beklentinin önyargıların geçidi haline gelebilir bu noktada kritik olan bunları fark edip şimdiki anımıza odak noktamıza geri dönebilmektir. Bu sayede izin verme sürecini geliştirebiliriz.
Kişilerin yukarıda bahsedilen basamaklara odaklanması durumunda psikolojik rahatsızlıklarla karşılaşma eğiliminin çok düşük olduğu görülmektedir. Yapılan güncel araştırmalar bilinçli farkındalığın pek çok psikopatolojinin tedavisinde kullnaıldığını öne sürmektedir. |
